Ραγάδα Πρωκτού

Tί είναι η ραγάδα πρωκτού;

Πρόκειται για μια επιμήκη «πληγή» (έλκος) στον βλεννογόνο του πρωκτού, στο τελικό δηλαδή τμήμα του παχέος εντέρου, το οποίο περιβάλλεται εξωτερικά από το σύμπλεγμα των σφιγκτήρων μυών (έσω και έξω σφιγκτήρας μυς του πρωκτού).

Συνηθέστερα εμφανίζεται στην οπίσθια μοίρα του πρωκτικού καναλιού επί της μέσης γραμμής, ή όπως περιγράφεται ιατρικά «στην 6η γυναικολογική ώρα», φθάνοντας μέχρι τις ίνες του έσω σφιγκτήρα του πρωκτού.

Η πρωκτική ραγάδα χαρακτηρίζεται ως οξεία όταν έχει διάρκεια εμφάνισης έως 6 εβδομάδες. Αντίθετα, όταν τα συμπτώματα εμμένουν πέραν των 6 εβδομάδων μιλάμε για χρόνια ραγάδα. Στην περίπτωση αυτή η πληγή στον βλεννογόνο και τον υποβλεννογόνιο χιτώνα του πρωκτικού καναλιού είναι πλήρης με συνέπεια να εκτίθενται οι ίνες του έσω σφιγκτήρα στα διερχόμενα κόπρανα και να υπάρχει επιπλέον ο κίνδυνος σχηματισμού αποστήματος/συριγγίου.

Συνυπάρχει υπερτροφία του περιβάλλοντος βλεννογόνου που εμποδίζει την επούλωση, καθώς και πάχυνση του δέρματος που καλύπτει εξωτερικά τον πρωκτό, γεγονός που μπορεί να γίνεται αντιληπτό από τον ασθενή ως αιμορροΐδα («δορυφόρος αιμορροΐδα»).

Τί συμπτώματα προκαλεί η ραγάδα του πρωκτού;

Η παρουσία της ραγάδας ακριβώς στο σημείο απ’ όπου διέρχονται τα κόπρανα κατά την κένωση του εντέρου έχει σαν αποτέλεσμα ο πάσχων να νιώθει πολύ ισχυρό πόνο κατά την αφόδευση, που πολλές φορές περιγράφεται σαν «σχίσιμο» ή «κάψιμο».

Τυπικά ο πόνος αυτός μπορεί να διαρκέσει από 2 έως και αρκετές ώρες μετά από την κένωση και είναι τόσο χαρακτηριστικός που αν δεν περιγράφεται από τον ασθενή θέτει σε αμφιβολία ακόμα και την ίδια τη διάγνωση της ραγάδας!

Επιπλέον, η παρουσία του έλκους αυτού στον πρωκτικό βλεννογόνο έχει συχνά σαν συνέπεια την αιμορραγία, που γίνεται αντιληπτή συνήθως στο χαρτί υγείας και σπανιότερα στη λεκάνη της τουαλέτας.

Ακόμα, ο ασθενής μπορεί ενίοτε να αναφέρει ένα συνοδό δυσάρεστο αίσθημα «σφιξίματος» ή «κράμπας» στην ευρύτερη περιοχή του πρωκτού και τη λεκάνη, καθώς συνυπάρχει έντονος σπασμός του σφιγκτηριακού μηχανισμού του πρωκτού.

Γιατί εμφανίζεται η ραγάδα στον πρωκτό;

Η τυπική ραγάδα στην οπίσθια θέση του πρωκτού προκαλείται συνηθέστερα από τραυματισμό του εντερικού βλεννογόνου κατά τη δίοδο σκληρών κοπράνων, κυρίως σε περιπτώσεις χρόνιας δυσκοιλιότητας ή σε ασθενείς στους οποίους για κάποιο λόγο διαταράχθηκε απότομα η φυσιολογική λειτουργία του εντέρου, όπως μετά από μια χειρουργική επέμβαση ή μετά από χημειοθεραπεία.

Ανατομικά η πορεία των αγγείων που παρέχουν αίμα στο πρωκτικό κανάλι είναι τέτοια που η λιγότερο καλά αιματούμενη περιοχή συμπίπτει με το σημείο που συχνότερα εμφανίζεται η ραγάδα, δηλαδή στην 6η γυναικολογική ώρα. Συχνά συνυπάρχει παθολογικά υπερτονικός σφιγκτήρα του πρωκτού, ο οποίος δεν επιτρέπει την σωστή κυκλοφορία του αίματος στην περιοχή (ισχαιμία βλεννογόνου) και την αυτόματη επούλωση της ραγάδας.

Στις γυναίκες δεν είναι σπάνια η εμφάνιση ραγάδας στην 12η ώρα, δηλαδή στη μέση γραμμή και προς τη μεριά του κόλπου, καθότι εκεί υπάρχει το αδύνατο ορθοκολπικό διάφραγμα. Όταν κατά την κλινική εξέταση ανευρίσκεται ραγάδα σε μη τυπική θέση στον πρωκτό (δηλαδή εκτός 6ης και 12ης ώρας), θα πρέπει να αναζητούνται άλλες αιτίες πέραν της διαταραχής της πεπτικής λειτουργίας, όπως η κολίτιδα (δηλαδή φλεγμονή του εντέρου), η σύφιλη ή και ο καρκίνος του πρωκτού.

Πώς γίνεται η διάγνωση της πρωκτικής ραγάδας;

Για τον έμπειρο κλινικό γιατρό που ασχολείται με τις παθήσεις του πρωκτού πολλές φορές η περιγραφή και μόνο των συμπτωμάτων από τον ασθενή αρκεί για να τεθεί η διάγνωση της ραγάδας. Παρ’ όλα αυτά, σε κάθε περίπτωση απαιτείται η λήψη λεπτομερούς ιστορικού και η διενέργεια κλινική εξέτασης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι χειρισμοί στην περιοχή να είναι ήπιοι και να υπάρχει συνεχής λεκτική επικοινωνία με τον ασθενή, ώστε να νιώσει ασφάλεια και ότι δεν πρόκειται να πονέσει.

Επειδή, όμως, συχνά αυτοί οι άνθρωποι υποφέρουν για αρκετό χρονικό διάστημα και ειδικότερα όταν υπάρχει συνοδός υπερτονία του σφιγκτήρα, μπορεί να μην καταστεί δυνατή η επισκόπηση και η ψηλάφηση της ραγάδας, παρά μόνο μετά από χορήγηση αναισθησίας.

Ποια τα σημαντικά λάθη που καθυστερούν τη διάγνωση και θεραπεία της ραγάδας;

– Το άλγος και η αγωνία που βιώνει ο ασθενής κάθε φορά που επισκέπτεται την τουαλέτα μπορεί να τον οδηγήσουν ακόμα και στο να αναβάλλει κενώσεις προκειμένου να μην πονέσει, γεγονός που οδηγεί σε δυσκοιλιότητα και εκ νέου τραυματισμό της περιοχής κατά την επόμενη κένωση, εγκαθιστώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο που συνεχώς επιτείνει το πρόβλημα.

– Ο πόνος και το αίμα κατά την κένωση συχνά ερμηνεύεται από τον ασθενή ως αιμορροϊδοπάθεια. Έτσι, αφ’ ενός καθυστερεί τη θεραπεία γιατί θεωρεί (και ελπίζει) ότι σύντομα η κατάσταση θα βελτιωθεί από μόνη της άμα απλά βελτιώσει τη διατροφή του και αφ’ ετέρου συχνά ξεκινά μόνος του θεραπεία για αιμορροΐδες. Έτσι, όχι μόνο καθυστερεί τη σωστή θεραπεία, διαιωνίζοντας το πρόβλημα, αλλά επιπλέον λαμβάνει και λάθος θεραπεία που επιδεινώνει την κατάσταση (π.χ. αλοιφές με κορτικοστεροειδή που όχι μόνο δεν ανακουφίζουν τη ραγάδα αλλά εμποδίζουν την επούλωσή της)

– «Δεν επισκέπτομαι κάποιον ιατρό γιατί νιώθω άβολα με την πάθησή μου και γενικά με τη συγκεκριμένη περιοχή». Είναι κατανοητό ότι η περιοχή του πρωκτού και οι παθήσεις του είναι για πολλούς ανθρώπους θέμα taboo, όμως επί της ουσίας δεν παύει να αποτελεί ακόμα ένα τμήμα του ανθρώπινου σώματος όπως τα μάτια, οι αρθρώσεις ή οι νεφροί. Κι αυτό πάσχει, νοσεί κι απαιτεί θεραπεία από τον κατάλληλο ιατρό.

Πώς θεραπεύεται η ραγάδα;

Η οξεία ραγάδα μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να αντιμετωπιστεί επιτυχώς με συντηρητική θεραπεία, που περιλαμβάνει διατροφικές τροποποιήσεις (αύξηση πρόσληψης φυτικών ινών και νερού) ή και μαλακτικά κοπράνων, προκειμένου να μειωθεί ο τραυματισμός κατά την αφόδευση.

Η επαφή της περιοχής σε χλιαρό νερό για αρκετά λεπτά κατά τη διάρκεια της μέρας, αυξάνει τη ροή του αίματος και βοηθάει στην επούλωση.

Το ίδιο κάνουν και ειδικές αλοιφές που εφαρμόζονται τοπικά προκειμένου να χαλαρώσουν τον έσω σφιγκτήρα και να βελτιώσουν την κυκλοφορία του αίματος (αλοιφή Νιτρογλυκερίνης ή αναστολείς διαύλων ασβεστίου). Τα παραπάνω έχουν μικρότερη αποτελεσματικότητα σε περιπτώσεις χρόνιας ραγάδας.

Η επόμενη θεραπευτική επιλογή είναι η χρήση Βοτουλινικής τοξίνης Α, του γνωστού Botox. Η έγχυση της τοξίνης πραγματοποιείται στον έσω σφιγκτήρα προκειμένου να λυθεί ο χρόνιος σπασμός του, που αποτελεί βασική αιτία της εμφάνισης της ραγάδας. Τα ποσοστά επιτυχίας της τεχνικής αυτής ανέρχονται στο 60-70%.

Οι χρόνιες ή οι υποτροπιάζουσες περιπτώσεις συνήθως απαιτούν χειρουργείο. Η κλασσική χειρουργική επέμβαση (πλάγια έσω σφιγκτηροτομή) μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τον πόνο και επούλωση της ραγάδας, αλλά συνοδεύεται από ένα μικρό ποσοστό κινδύνου εμφάνισης ακράτειας των κοπράνων.

Με τη σύγχρονη, όμως, τεχνική αντιμετώπισης της ραγάδας με τη χρήση LASER, ο κίνδυνος αυτός παύει να υπάρχει!

Η εφαρμογή της ενέργειας του LASER στη ραγάδα προκαλεί λύση του σπασμού, νεαροποίηση των ιστών και έναρξη της επουλωτικής διαδικασίας (Εικόνα 1 και 2, από το αρχείο του ιατρού). Τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά με άμεση ανακούφιση από τον πόνο (δηλαδή την 1-2η μετεγχειρητική ημέρα), ταχεία επούλωση της ραγάδας (συνήθως εντός 1-2 εβδομάδων), υψηλά ποσοστά επιτυχίας (περίπου 95%), σχεδόν μηδενική πιθανότητα υποτροπής και με μηδενικό κίνδυνο εμφάνισης ακράτειας (αφού δεν επηρεάζονται οι σφιγκτήρες).

Επιπλέον, καθώς η ραγάδα οφείλεται συνηθέστερα σε δυσκοιλιότητα, ένας μεγάλος αριθμός ασθενών υποφέρουν και από την ταυτόχρονη ύπαρξη αιμορροΐδων. Με τη θεραπευτική προσέγγιση που εφαρμόζουμε χρησιμοποιώντας LASER, μπορούν πλέον να αντιμετωπιστούν στην ίδια χειρουργική επέμβαση τόσο η ραγάδα όσο και οι αιμορροΐδες, γλιτώνοντας τον ασθενή από επιπλέον ταλαιπωρία.

Σε γενικές γραμμές όταν η πρωκτική ραγάδα είναι σε αρχικό στάδιο ενδεχομένως να μπορεί να αντιμετωπιστεί συντηρητικά. Η θεραπεία της δυσκοιλιότητας -με την υιοθέτηση μιας πλούσιας σε φυτικές ίνες διατροφής, με την αποχή από την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, πικάντικων ή αλμυρών τροφίμων και τηγανιτών φαγητών- πολλές φορές μπορεί να αποτρέψει την ανάγκη για χειρουργική θεραπεία.

Συχνές ερωτήσεις/απαντήσεις σχετικά με τη ραγάδα πρωκτού