Καλοήθεις Παθήσεις Μαστού

Τι ονομάζουμε καλοήθεις παθήσεις μαστού;

Η πλειοψηφία των αλλοιώσεων που ανευρίσκονται στον μαστό είναι καλοήθεις. Υπολογίζεται ότι περίπου 1 στις 5 γυναίκες θα εμφανίσει κάποια καλοήθη αλλοίωση στο μαστό κατά τη διάρκεια της ζωής της. Οι καλοήθεις παθήσεις εμφανίζονται συνήθως σε νεαρότερες ηλικίες απ’ ότι ο καρκίνος του μαστού, αρχίζοντας περί το τέλος της εφηβείας και με κορύφωση στην 4η-5η δεκαετία ζωής.

Η κλινική και απεικονιστική διερεύνηση από έμπειρο στις παθήσεις του μαστού ιατρό είναι απαραίτητη προκειμένου να αποσαφηνιστεί η φύση της βλάβης και ο κίνδυνος να υποκρύπτει κακοήθεια.

Ποια είναι τα αίτια στις καλοήθεις πάθησεις μαστού;

Ο μαζικός αδένας υφίσταται την επίδραση των γυναικείων αναπαραγωγικών ορμονών και παρουσιάζει μεταβολές κατά τον καταμήνιο κύκλο. Οι αλλαγές αυτές, συχνά αντιληπτές και από την ίδια τη γυναίκα ως αίσθημα προσωρινής διόγκωσης ή και αλλαγής της υφής των μαστών, συμβαίνουν και σε μικροσκοπικό επίπεδο.

Η επίδραση των ορμονών εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία, αν έχει προηγηθεί κύηση και θηλασμός, η λήψη φαρμάκων, το στρες κ.α. Έτσι, με την πάροδο του χρόνου είναι δυνατόν να παρατηρούνται αλλοιώσεις στον μαστό, οι οποίες τις περισσότερες φορές δε σχετίζονται με κάποια παθολογία.

Τι συμπτώματα προκαλούν οι καλοήθεις παθήσεις μαστού;

Πρόκειται για μια ετερογενή ομάδα παθήσεων που μπορεί να εκδηλώνονται με ποικίλα συμπτώματα. Tα κυριότερα από αυτά είναι:

• Πόνος στον έναν ή και στους δύο μαστούς
• Αίσθημα τάσης
• Έκκριση υγρού από τη θηλή του μαστού
• Ψηλάφηση κάποιου μορφώματος από την ίδια την ασθενή, δηλαδή κάποιας περιοχής με διαφορετική αίσθηση στην αφή και την πίεση σε σχέση με τον υπόλοιπο μαστό
• Ανεύρεση μάζας ή ογκιδίου κατά την ψηλάφηση από ιατρό, συνήθως στα πλαίσια προληπτικού ελέγχου των μαστών ή γενικότερου γυναικολογικού ελέγχου
• Αλλοιώσεις του δέρματος του μαστού, όπως ερυθρότητα, θερμότητα, εισολκή θηλής (όταν, δηλαδή, η θηλή φαίνεται να γυρνάει προς τα μέσα)

Ποιες είναι οι πιο συχνές καλοήθεις παθήσεις του μαστού;

• Κύστη: μπορεί να είναι μία ή πολλές, συχνά ανευρίσκονται τυχαία με το υπερηχοτομογράφημα, αλλά αν είναι μεγάλες μπορεί να προκαλούν πόνο. Αν τα χαρακτηριστικά τους δεν είναι «αθώα» (ομαλό τοίχωμα, διαυγές περιεχόμενο κλπ) μπορεί να υποκρύπτουν κακοήθεια.
• Ινοαδένωμα: γίνεται αντιληπτό με την ψηλάφηση ως ένα μαλακό, ελαστικό, ευκίνητο μόρφωμα, ενώ μπορεί να είναι και επώδυνο λίγο πριν την έμμηνο ρύση. Εμφανίζεται κυρίως μεταξύ 15 και 35 ετών και είναι ο πιο συχνός καλοήθης όγκος του μαστού.
• Μασταλγία (μαστοδυνία): πόνος στον έναν ή και τους δύο μαστούς αυτόματα ή κατά το άγγιγμα. Συνήθως «κυκλικός», δηλαδή επανεμφανίζεται περιοδικά και κυρίως πριν την ωορρηξία (στο μέσον του καταμήνιου κύκλου). Οφείλεται στην επίδραση των ορμονών στον μαζικό αδένα και είναι ακίνδυνη.
• Μαστίτιδα-φλεγμονή-απόστημα: συνήθως μετά τον τοκετό και κατά τον θηλασμό. Θα πρέπει, όμως, πάντα να τίθεται η υποψία φλεγμονώδους καρκίνου του μαστού και να αποκλείεται με τις κατάλληλες εξετάσεις.
• Ινοκυστικές αλλοιώσεις: αναπτύσσονται εξαιτίας της ορμονικής επίδρασης στον μαστό και ταξινομούνται περαιτέρω ανάλογα με τον αν προκαλούν υπερπλασία ή όχι και με το αν εμφανίζουν ατυπία ή όχι:

1. Μη υπερπλαστικές ινοκυστικές αλλοιώσεις (απλές κύστεις, αδένωμα γαλακτοφορίας, ινοαδένωμα, πορεκτασία)
2. Υπερπλαστικές αλλοιώσεις χωρίς ατυπία (επιθηλιακή υπερπλασία, σκληρυντική αδένωση, ενδοπορικά θηλώματα). Αυξάνουν ελάχιστα τον κίνδυνο για κακοήθεια.
3. Υπερπλαστικές αλλοιώσεις με ατυπία (άτυπη λοβιακή υπερπλασία, άτυπη υπερπλασία των πόρων). Αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού κατά 4-5 φορές σε μια χρονική περίοδο μετά από 10-20 έτη.

Πώς γίνεται η διάγνωση για καλοήθεις παθήσεις μαστού;

Κατ’ αρχήν απαιτείται λήψη λεπτομερούς ιστορικού, τόσο της ασθενούς όσο και της οικογένειάς της. Σημαντικές πληροφορίες αποτελούν η λήψη φαρμάκων, ηλικία εμμηναρχής, πιθανές κυήσεις, ιστορικό θηλασμού, ιστορικό προηγούμενων παθήσεων του μαστού ή βιοψιών, ιστορικό καρκίνου μαστού σε α’ βαθμού συγγενείς κ.α. Ακολουθεί προσεκτική κλινική εξέταση αμφότερων των μαστών καθώς και των μασχαλιαίων κοιλοτήτων.

Το Υπερηχοτομογράφημα Μαστών είναι μια εξέταση που δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τη μορφή και τη σύσταση των μαζικών αδένων, όντας τις περισσότερες φορές σε θέση να ξεκαθαρίσει με ασφάλεια την φύση των παρατηρούμενων αλλοιώσεων. Αντίθετα, η Ψηφιακή Μαστογραφία δεν απαιτείται συχνά σε ηλικίες κάτω των 35-40 ετών.

Η ακτινολογική εξέταση των μαστών συμπληρώνεται από την ταξινόμηση BI-RADS (Breast Imaging Reporting And Data System), η οποία με βάση τα χαρακτηριστικά που αξιολογούνται ταξινομεί τα ευρήματα σε μια από τις 6 κατηγορίες, κάθε μία από τις οποίες έχει ένα συγκεκριμένο ποσοστό να σχετίζεται με κακοήθεια.

Άλλες εξετάσεις, όπως Μαγνητική Τομογραφία μαστών ή Κυτταρολογική εξέταση του εκκρίματος της θηλής παραγγέλνονται ανάλογα με τα συμπτώματα της ασθενούς και τα κλινικά ευρήματα.

Ποια είναι η θεραπεία για τις καλοήθεις παθήσεις μαστού;

Σε ότι αφορά τις μεν κύστεις, η παρακολούθησή τους με τη βοήθεια υπερήχων συνήθως αρκεί και σε ιδιαίτερες μόνο περιπτώσεις προβαίνουμε σε αναρρόφηση του υγρού στο εσωτερικό τους και σε ιστολογική εξέτασή του. Στα ινοαδενώματα δε, συνήθως αρκεί η παρακολούθησή τους σε τακτική βάση, ενώ η αφαίρεσή τους συστήνεται επί αμφιβολιών ή όταν προκαλούν δυσφορία και άγχος στην ασθενή ή όταν αυξάνονται σε μέγεθος (> 3 εκ.). Αν τίθεται υποψία για φυλλοειδή όγκο, αυτός θα πρέπει να αφαιρείται με ευρέα υγιή όρια τουλάχιστον 1 εκ.

Η μασταλγία αντιμετωπίζεται πρώτιστα με τη χρήση του κατάλληλου στηθόδεσμου, με ήπια γυμναστική και ασκήσεις χαλάρωσης. Επί εμμονής του πόνου, μπορεί να απαιτηθεί η χορήγηση αναλγητικών, αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, ακόμα και ορμονικών σκευασμάτων. Οι φλεγμονές του μαστού απαιτούν θερμά επιθέματα, σχολαστική υγιεινή της περιοχής, χορήγηση αντιβίωσης και επί παρουσίας αποστηματικής συλλογής διάνοιξη και παροχέτευση.

Οι υπερπλαστικές αλλοιώσεις τις ινοκυστικής μαστοπάθειας αναδεικνύονται στη μαστογραφία ως αποτιτανώσεις εφ’ όσον προέρχονται από τους πόρους, ενώ αν εκκινούν από τα λόβια του μαζικού αδένα ανακαλύπτονται τυχαία σε δείγμα βιοψίας για άλλες αλλοιώσεις. Στη σκληρυντική αδένωση υπάρχουν μικρά οζίδια σε ένα λόβιο του μαστού, με συνέπεια να ψηλαφάται μάζα ή να είναι επώδυνη η περιοχή.

Εμφανίζει ύποπτους χαρακτήρες στη μαστογραφία και γι’ αυτό χρειάζεται να αποκλεισθεί η κακοήθεια με βιοψία. Αν αυτό το ενδεχόμενο αποκλεισθεί, δεν απαιτείται περαιτέρω θεραπεία, αν και υπάρχουν μελέτες που τη συσχετίζουν με ελαφρά αύξηση κινδύνου για καρκίνο μαστού, οπότε απαιτείται επαγρύπνιση.

Τα ενδοπορικά θηλώματα είναι μικροί όγκοι που αναπτύσσονται εντός των γαλακτοφόρων πόρων του μαστού, πλησίον της θηλής και συχνά προκαλούν έκκριμα από τη θηλή (ορώδες υγρό ή αίμα) ή και πόνο. Αφαιρούνται χειρουργικά και ακολουθεί ιστολογική εξέταση. Όταν είναι πολλαπλά αυξάνουν σχετικά τον κίνδυνο για καρκίνο.

Τέλος, σε γυναίκες με υπερπλαστικές αλλοιώσεις ινοκυστικής μαστοπάθειας που έχουν και ατυπία, συστήνεται παρακολούθηση σε πιο τακτά χρονικά διαστήματα, η χρήση επιπλέον διαγνωστικών μέσων όπως η Μαγνητική Τομογραφία αλλά και η διενέργεια βιοψίας.

Συχνές ερωτήσεις/απαντήσεις σχετικά με τις καλοήθεις παθήσεις μαστού