Καρκίνος Δέρματος

Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (Basal Cell carcinoma – BCC)

Ο καρκίνος του δέρματος εμφανίζεται συχνότερα με τη μορφή του βασικοκυτταρικού καρκινώματος, το οποίο αφορά κυρίως τις περιοχές της κεφαλής και του λαιμού. Η επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας έχει αναγνωρισθεί ως ο πλέον σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας, ειδικά σε άτομα με ανοιχτόχρωμο τύπο δέρματος. Τόσο η UV-A όσο και η UV-B ακτινοβολία είναι επιβλαβείς, ενώ και η ιοντίζουσα ακτινοβολία ενοχοποιείται (δηλαδή προηγούμενη ακτινοβόληση της περιοχής).

Η συνολική πρόγνωση για τη μορφή αυτή που μπορεί να λάβει ο καρκίνος του δέρματος είναι πολύ καλή, καθώς οι μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα είναι ασυνήθεις. Ο όγκος, όμως, επεκτείνεται τοπικά και τείνει πολλές φορές να υποτροπιάζει στην ίδια θέση (ειδικά αν δεν έχει γίνει ολική εξαίρεσή του με ευρέα υγιή όρια) ή να εμφανίζονται σύντομα νέες βλάβες σε άλλες θέσεις.

Η θεραπεία έγκειται στην πλήρη χειρουργική αφαίρεση της βλάβης, συναφαιρώντας τμήμα υγιούς δέρματος μερικών χιλιοστόμετρων πέριξ της βλάβης. Η έκταση της αφαίρεσης θα εξαρτηθεί από το μέγεθος του BCC, τον ιστολογικό τύπο του, την εντόπισή του (καθώς υπάρχουν περιοχές με υψηλότερο κίνδυνο τοπικής υποτροπής απ’ ότι άλλες), το αν πρόκειται για πρωτοπαθή βλάβη ή υποτροπή κ.α.

Η αποκατάσταση της περιοχής μετά την χειρουργική εκτομή γίνεται με διάφορες τεχνικές πλαστικής συρραφής ή ακόμα και με μεταμόσχευση δέρματος από άλλο σημείο του σώματος. Όμως, καθώς τα BCC εντοπίζονται συχνότερα στην κεφαλή και το πρόσωπο, πολλές φορές η ολική αφαίρεσή τους μπορεί να απαιτεί εκτεταμένη επέμβαση ή να αφορά δύσκολα σημεία, όπως π.χ. το πτερύγιο του αυτιού.

Έτσι, προσπαθώντας να τηρήσουμε τα ογκολογικά ορθά κριτήρια συχνά είναι αναπόφευκτο να προκαλούνται δυσμορφίες. Τέλος, σε περιπτώσεις εκτεταμένης νόσου ή όταν ο ασθενής δεν είναι κατάλληλος για χειρουργική επέμβαση (π.χ. λόγω ηλικίας), η Ακτινοθεραπεία μπορεί να επιτύχει καλά ποσοστά ανταπόκρισης στην αντιμετώπιση των δερματικών αυτών όγκων.

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (Squamous Cell Carcinoma – SCC)

Ο δεύτερος πιο συχνός τύπος δερματικού καρκίνου, προερχόμενος από πλακώδη κύτταρα. Κι εδώ η ηλιακή ακτινοβολία αποτελεί τον κυριότερο προδιαθεσικό παράγοντα και μάλιστα έχοντας σωρευτική επίδραση με την πάροδο του χρόνου, έτσι ώστε τα SCC να εμφανίζονται περισσότερο σε ηλικιωμένους ασθενείς. Άτομα με χρόνια έλκη ή χρόνια τραύματα επίσης έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης SCC, όπως και ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς, ασθενείς με ακτινική κεράτωση ή με αλφισμό.

Και σε αυτόν τον τύπο δερματικής κακοήθειας τον κύριο θεραπευτικό λόγο έχει η χειρουργική εξαίρεση με ογκολογικά κριτήρια και ταυτόχρονη προσπάθεια επίτευξης ενός αποδεκτού κοσμητικού αποτελέσματος και διατήρηση της λειτουργικότητας της πάσχουσας περιοχής, η οποία κατά κύριο λόγο είναι η κεφαλή και ο τράχηλος.

Σε κάθε περίπτωση δε θα πρέπει να παραλείπεται και ο έλεγχος των επιχώριων λεμφαδένων, καθώς στο SCC οι τοποπεριοχικές αλλά και οι απομακρυσμένες μεταστάσεις είναι ένα ενδεχόμενο, σε αντίθεση με το BCC. H Aκτινοθεραπεία έχει θέση σε ηλικιωμένους ασθενείς που δεν είναι υποψήφιοι για χειρουργική αφαίρεση ή όταν η εξαίρεση δεν είναι πλήρης (θετικά/διηθημένα όρια στην ιστολογική εξέταση).

Μελάνωμα

Ο πιο επιθετικός τύπος δερματικού καρκίνου που δυστυχώς στις μέρες μας δείχνει μια συνεχή αυξητική τάση εμφάνισης. Ενοχοποιούνται κληρονομικοί παράγοντες, προκαρκινικές αλλοιώσεις (όπως πολλαπλοί σπίλοι με ατυπία/δυσπλασία), η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία αλλά και το τεχνητό μαύρισμα (solarium). Κάθε δερματική βλάβη με τα εξής «ύποπτα» κλινικά χαρακτηριστικά θα πρέπει να αξιολογείται από εξειδικευμένο ιατρό (Δερματολόγο, Γενικό ή Πλαστικό Χειρουργό):

• Αλλαγή χρώματος, σχήματος, υφής, μεγέθους σε προϋπάρχοντα σπίλο
• Σπίλος που αιμορραγεί ή προκαλεί άλγος/κνησμό ή που έχει ανώμαλη επιφάνεια (σαν «χαλίκι») κατά την ψηλάφηση
• Ξαφνική εμφάνιση σπίλου μετά τα 40 έτη ηλικίας ή σε άτομο με οικογενειακό ιστορικό μελανώματος

Κάθε τέτοια βλάβη θα πρέπει να αφαιρείται άμεσα και να αποστέλλεται για ιστολογική εξέταση. Αν η βλάβη είναι μικρή, θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια ολική εξαίρεσής της με ευρέα υγιή όρια, ενώ σε μεγάλες βλάβες εκτελείται βιοψία πλήρους πάχους και η βλάβη αφαιρείται σε επόμενο χρονικό διάστημα, καθώς μπορεί να απαιτηθεί και η συναφαίρεση των γειτονικών λεμφαδένων (SLNB – βιοψία «λεμφαδένα φρουρού»).

Ανάλογα με το στάδιο της νόσου (επιφανειακό μέγεθος δερματικής βλάβης και βαθμός εισχώρησης στο δέρμα) και την κατάσταση των λεμφαδένων, μπορεί να απαιτηθεί η χορήγηση επικουρικής Χημειοθεραπείας ή και Ακτινοθεραπείας. Οι απομακρυσμένες μεταστάσεις (ήπαρ, οστά κλπ) δυστυχώς εμφανίζονται σε αρκετούς ασθενείς, πιθανότατα και λόγω καθυστέρησης της αρχικής διάγνωσης, μιας και συχνά μπορεί μια κακοήθης βλάβη να αποδοθεί σε «απλή ελιά» ή λόγω του ότι είναι σε δυσπρόσιτο σημείο του σώματος που το άτομο δεν μπορεί να δει και αν ελέγξει.

Τα καλά νέα είναι ότι με την πρόοδο της Ογκολογίας σήμερα έχουν προστεθεί επιπλέον ελπιδοφόρα όπλα στη θεραπευτική φαρέτρα μας, όπως η Ανοσοθεραπεία. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο καρκίνος του δέρματος απαιτεί πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση, η οποία είναι είναι η καλύτερη λύση.