Καρκίνος Μαστού

Τι είναι ο καρκίνος του μαστού;

Κατά την αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας ο μαζικός αδένας (μαστός) αναπτύσσεται και υφίσταται συνεχείς μεταβολές, καθώς δέχεται την επίδραση των ορμονών του θήλεος, με φυσιολογική συνέπεια να μην έχει την ίδια υφή και σύσταση σε κάθε ηλικία.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, τα κύτταρα του μαστού αρχίζουν να αναπαράγονται αυτόνομα και ανεξέλεγκτα, προκαλώντας την ανάπτυξη μιας παθολογικής μάζας που καλείται καρκίνος. Αποτελεί παγκοσμίως τον συχνότερο τύπο καρκίνου στις γυναίκες. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο εμφανίζονται περί τις 5.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού.

Ποια είδη καρκίνου μαστού υπάρχουν;

Με βάση ιστολογικά κριτήρια διακρίνονται τα εξής είδη:

• Διηθητικό πορογενές καρκίνωμα
• Διηθητικό λοβιακό καρκίνωμα
• Μυελοειδές καρκίνωμα
• Βλεννώδες καρκίνωμα
• Σωληνώδες καρκίνωμα

Άλλοι τύποι σχετικά σπάνιοι είναι το θηλώδες καρκίνωμα και το φλεγμονώδες καρκίνωμα.

Το μη διηθητικό πορογενές καρκίνωμα in situ (DCIS) είναι πρώιμος καρκίνος και θα πρέπει να αναγνωρίζεται και να θεραπεύεται, ενώ το μη διηθητικό λοβιακό καρκίνωμα in situ (LCIS) είναι επί της ουσίας προδιαθεσικός παράγοντας για εμφάνιση καρκίνου και χρήζει στενής παρακολούθησης με απεικονιστικά μέσα.

Ποια είναι τα στάδια καρκίνου του μαστού;

Σύμφωνα με το διεθνές σύστημα ταξινόμησης (ΤΝΜ), η σταδιοποίηση του καρκίνου του μαστού εξαρτάται από το μέγεθος της εστίας στον μαζικό αδένα (Τ), τον αριθμό των μασχαλιαίων λεμφαδένων που έχουν μεταστάσεις από το νεόπλασμα (Ν), την παρουσία ή μη μεταστάσεων σε απομακρυσμένα όργανα (Μ) όπως τα οστά ή το ήπαρ.

Στάδιο 0: αναφερόμαστε στο in situ (μη διηθητικό) πορογενές καρκίνωμα, όπου παρατηρούνται συναθροίσεις κυττάρων με ατυπία εντός των γαλακτοφόρων πόρων. Το in situ (μη διηθητικό) λοβιακό καρκίνωμα δεν θεωρείται σήμερα κακοήθεια, αλλά προδιαθεσικός παράγοντας για εμφάνιση καρκίνου στο μέλλον.

Στάσιο Ι: μάζα μέχρι 2 εκατοστόμετρα εντός του μαστού χωρίς να έχουν επηρεαστεί οι αντίστοιχοι λεμφαδένες ή αν έχουν καρκινικά κύτταρα είναι ελάχιστα (μικροδιηθήσεις).

Στάδιο ΙΙ: μάζα από 2 έως 5 εκ. με ή χωρίς τη συμμετοχή λεμφαδένων.

Στάδιο ΙΙΙ: όγκος με εκτεταμένη περιοχική επέκταση, δηλαδή μέγεθος άνω των 5 εκ. με περισσότερους επηρεασμένους λεμφαδένες, ενώ μπορεί να υπάρχει επέκταση και στο θωρακικό τοίχωμα ή το δέρμα του μαστού.

Στάδιο ΙV: πέρα από την τοπική νόσο υπάρχει και μετάσταση σε απομακρυσμένα όργανα όπως το ήπαρ, τα οστά, ο εγκέφαλος κ.α.

Ποια είναι τα συμπτώματα καρκίνου του μαστού;

Ο καρκίνος του μαστού δεν προκαλεί συμπτώματα και για το λόγο αυτό πολλές φορές καθυστερεί η διάγνωσή του. Αυτό που συνήθως αντιλαμβάνεται η γυναίκα είναι η ψηλάφηση ενός μικρού ογκιδίου ή μιας μεγαλύτερης μάζας στον ένα μαστό.

Οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες στην ίδια πλευρά ενδέχεται επίσης να είναι διογκωμένοι και ψηλαφητοί. Μπορεί επίσης να υπάρχει εισολκή της θηλής, πάχυνση του δέρματος (όψη «φλοιού πορτοκαλιού») ή αιματηρή έκκριση από τη θηλή. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο πόνος συνήθως απουσιάζει και γι’ αυτό αν η γυναίκα δεν ελέγχει από μόνη της τους μαστούς της μπορεί να αργήσει αρκετά να αντιληφθεί τα παραπάνω ύποπτα σημάδια.

Τις τελευταίες δεκαετίες με τη βοήθεια και της ακτινολογικής απεικόνισης είμαστε σε θέση να εντοπίσουμε τον καρκίνο σε αρχικό στάδιο ή ακόμα και προ-καρκινικές αλλοιώσεις, πριν δηλαδή αναπτυχθούν σε τέτοιο βαθμό ώστε να γίνουν κλινικά εμφανείς. Κι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί όσο νωρίτερα τίθεται η διάγνωση τόσο περισσότερες πιθανότητες επιτυχημένης θεραπείας έχουμε.

Ποια είναι τα αίτια καρκίνου του μαστού;

Ισχυροί παράγοντες κινδύνου θεωρούνται η ηλικία, το θετικό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου στον μαστό (κληρονομκότητα), η αυξημένη πυκνότητα του μαζικού αδένα και η προηγούμενη ακτινοβόληση του θώρακα σε νεαρή ηλικία.

Ασθενέστεροι παράγοντες κινδύνου είναι η πρώιμη έναρξη έμμηνου ρύσεως, η προχωρημένη ηλικία εμμηνόπαυσης, η απουσία τέκνων, η πρόσφατη λήψη θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας κ.α.

Πώς γίνεται η διάγνωση καρκίνου του μαστού;

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος του γενικού πληθυσμού (screening), δηλαδή ο έλεγχος όλων των γυναικών πριν εμφανίσουν καν συμπτώματα και ανεξάρτητα από το αν έχουν αυξημένους παράγοντες κινδύνου να εμφανίσουν καρκίνο ή όχι, ξεκινά σε γυναίκες ηλικίας 40-50 ετών. Ειδικότερα, περιλαμβάνει τα εξής:

Λεπτομερές ιστορικό για τον υπολογισμό του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου (με βάση τους παράγοντες κινδύνου για την κάθε ασθενή και χρησιμοποιώντας εξειδικευμένα μαθηματικά μοντέλα).

Κλινική εξέταση από ειδικό σχετικά με τις παθήσεις του μαστού ιατρό, που ξεκινά στην ηλικία των 40 και επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο.

Ψηφιακή Μαστογραφία, που ξεκινά στην ηλικία των 40-50 ετών και επαναλαμβάνεται κάθε 1-2 χρόνια (ανάλογα με την ηλικία της ασθενούς).

Επιπρόσθετα, συνιστάται:

Αυτοεξέταση των μαστών (από ηλικία 20-30 ετών).

Υπερηχοτομογράφημα μαστών σε γυναίκες με «πυκνούς» μαστούς (κατά τη μαστογραφική απεικόνιση).

Σε άτομα που εμπίπτουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου στον μαστό, ο προσυμπτωματικός έλεγχος τροποποιείται καθώς ισχύουν άλλα κριτήρια και χρησιμοποιούνται επιπλέον μέθοδοι πρώιμης ανίχνευσης του καρκίνου (π.χ. Mαγνητική Τομογραφία μαστών).

Όταν ο τυχαίος έλεγχος δείξει κάποια ευρήματα στο μαστό ή σε περιπτώσεις που η γυναίκα προσέρχεται στον ειδικό ιατρό με κάποιο σύμπτωμα από τον μαστό, ακολουθεί κλινική και ακτινολογική διερεύνηση της ύποπτης αλλοίωσης, η οποία μπορεί να είναι καλοήθης ή και κακοήθης.

Τότε ο ιατρός μπορεί να επιλέξει τη διενέργεια συμπληρωματικών εξετάσεων (π.χ. υπερηχογράφημα μαστών, εάν δεν είχε γίνει εξ’ αρχής) ή ακόμα και τη διενέργεια βιοψίας.

Η βιοψία στον μαστό γίνεται μόνο όταν υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις. Η λήψη υλικού από το μαστό μπορεί να γίνει με τις παρακάτω μεθόδους:

Βιοψία με λεπτή βελόνα, FNA (κυτταρολογική εξέταση)

Βιοψία με κόπτουσα βελόνα (core biopsy)

Βιοψία υποβοηθούμενη από κενό (στερεοτακτική, καθοδηγούμενη από υπέρηχο ή μαγνητική τομογραφία)

Ανοικτή (ταχεία) βιοψία στο χειρουργείο

Ποια είναι η θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού;

Τα αποτελέσματα της βιοψίας, σε συνδυασμό με τα απεικονιστικά ευρήματα μπορεί να απαιτούν τη διενέργεια χειρουργικής επέμβασης προκειμένου να αφαιρεθεί μια κακοήθης βλάβη. Οι στόχοι της επέμβασης είναι η εξαίρεση της ύποπτης περιοχής του μαστού αλλά και των λεμφαδένων αυτής με ασφάλεια (ογκολογική επάρκεια), με συναφαίρεση όσο το δυνατόν μικρότερης περιοχής υγιούς μαστού (επεμβάσεις διατήρησης του μαστού – breast conserving surgery).

Με τη βοήθεια ογκοπλαστικών τεχνικών είναι δυνατή η επίτευξη ενός αισθητικά άρτιου μετεγχειρητικού αποτελέσματος. Σε περιπτώσεις που δεν αφαιρείται όλος ο μαστός συνήθως απαιτείται Ακτινοθεραπεία, ενώ όταν συντρέχουν συγκεκριμένα κριτήρια χορηγείται και επιπλέον Χημειοθεραπέια (adjuvant chemotherapy).

Στο Χειρουργικό Ιατρείο παρέχεται η δυνατότητα πλήρους κλινικού ελέγχου των μαστών, αλλά και απεικόνισης των βλαβών με τη βοήθεια υπέρηχου. Επιπλέον, είναι δυνατή η λήψη βιοψίας υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση (FNA, core biopsy), καθώς και η πραγματοποίηση ανοικτής βιοψίας.

Στην ειδικά διαμορφωμένη και πλήρως εξοπλισμένη αίθουσα του ιατρείου πραγματοποιούνται οι εξής επεμβάσεις που αφορούν το μαστό ή τη μασχαλιαία κοιλότητα υπό τοπική αναισθησία:

• FNA
• Core-biopsy
• Ανοιχτή βιοψία
• Παροχέτευση κύστεων
• Αφαίρεση ινοαδενωμάτων μαστού
• Βιοψία μασχαλιαίων λεμφαδένων

Σε περίπτωση που απαιτηθεί μείζονα χειρουργική επέμβαση με χορήγηση γενικής αναισθησίας, υπάρχει δυνατότητα πραγματοποίησής της σε συνεργαζόμενες Ιδιωτικές Κλινικές, όπου το κόστος νοσηλείας καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Συχνές ερωτήσεις/απαντήσεις σχετικά με τον καρκίνο του μαστού