Νοσογόνος Παχυσαρκία

Τί ονομάζουμε νοσογόνο παχυσαρκία;

Πρόκειται για την κατάσταση κατά την οποία υπάρχει παθολογική συσσώρευση λίπους στον ανθρώπινο οργανισμό, με συνέπεια να προκύπτουν από απλές δυσλειτουργίες μέχρι και κίνδυνοι για την υγεία.

Ένας απλός τρόπος για να εκτιμήσουμε εάν ένα άτομο είναι παχύσαρκο είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ ή BMI – Body Mass Index), που είναι το πηλίκο του βάρους του ατόμου (σε κιλά) προς το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα), δηλαδή:

BMI = Βάρος Σώματος / Ύψος²

Με βάση το ΒΜΙ προκύπτει η εξής ταξινόμηση:

• ΒΜΙ < 18,5: Λιπόσαρκο άτομο
• 18,5 < ΒΜΙ < 25: Φυσιολογικό άτομο
• 25 < ΒΜΙ < 30: Υπέρβαρο άτομο
• 30 < ΒΜΙ < 35: Παχυσαρκία
• 35 < ΒΜΙ < 40: Σοβαρή παχυσαρκία
• ΒΜΙ > 40: Νοσογόνος παχυσαρκία
• ΒΜΙ > 50: Υπερνοσογόνος παχυσαρκία

Ποια τα αίτια της παχυσαρκίας;

Το γενετικό υπόβαθρο φαίνεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στο αν ένα άτομο θα γίνει παχύσαρκο και σε ποιο βαθμό. Πέρα από αυτό, ποικίλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να επιδρούν στο θέμα της παχυσαρκίας: διατροφικές συνήθειες (συχνότητα-ποσότητα-ποιότητα γευμάτων και τρόπος λήψης της τροφής), φυσική δραστηριότητα, stress, λήψη φαρμάκων, κοινωνικο-οικονομικό status ατόμου, γεωγραφική ζώνη που διαμένει κ.α.

Τέλος, δε θα πρέπει να ξεχνούμε και τους ψυχολογικούς παράγοντες, που οδηγούν σε συγκεκριμένες συμπεριφορές και πρακτικές οι οποίες δημιουργούν την παχυσαρκία, την συντηρούν και την καθιστούν νόσο ιδιαίτερα ανθεκτική στη θεραπεία.

Ποιες οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας στον οργανισμό;

Όλα σχεδόν τα επιμέρους όργανα και συστήματα του ανθρώπινου σώματος επηρεάζονται αρνητικά από την παχυσαρκία:

• Αναπνευστική δυσχέρεια: χρόνια περιοριστικού τύπου πνευμονοπάθεια και αποφρακτικού τύπου υπνική άπνοια
• Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου ΙΙ
• Αρτηριακή Υπέρταση
• Υπερλιπιδαιμία
• Στεφανιαία νόσος
• Ορμονικές διαταραχές: διαταραχές έμμηνου ρύσης, γυναικομαστία και υπογονιμότητα (σε αμφότερα τα φύλα)
• Μυοσκελτικές διαταραχές (συχνές τραυματικές κακώσεις, πρώιμη αρθρίτιδα κ.α.)
• Γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση
• Χολολιθίαση
• Λιπώδες ήπαρ – μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα
• Διαταραχές από την ψυχολογική σφαίρα (απόσυρση, κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές κ.α.)
• Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου (κυρίως μαστού και παχέος εντέρου)

Όλα τα παραπάνω διαμορφώνουν μια αρκετά επικίνδυνη κατάσταση για την υγεία του ατόμου, μειώνοντας το προσδόκιμο επιβίωσής του κατά περίπου 20 χρόνια, σύμφωνα με τις μελέτες, μειώνοντας όμως ταυτόχρονα σε επίσης σημαντικό βαθμό και την ποιότητα της ζωής του.

Πότε η παχυσαρκία αντιμετωπίζεται χειρουργικά;

Ενώ αρχικά οι βαριατρικές επεμβάσεις αναπτύχθηκαν στα μέσα του περασμένου αιώνα με στόχο την απώλεια σωματικού βάρους, γρήγορα έγινε αντιληπτό το συνολικό όφελος που προέκυπτε για την υγεία του ατόμου όταν πια αυτό έχανε αρκετά κιλά ή επέστρεφε ακόμα και στο ιδανικό σωματικό βάρος.

Έτσι, συχνά οι επεμβάσεις που θα αναφέρουμε παρακάτω καλούνται και μεταβολικού τύπου επεμβάσεις, καθώς η συνολική θετική επίδρασή τους στο μεταβολικό προφίλ του ατόμου είναι πιο αποτελεσματική σε σχέση με οποιουδήποτε τύπου φαρμακευτική θεραπεία.

Με την εξέλιξη της ιατρικής και την ουσιαστικότατη συμβολή της τεχνολογίας, τις τελευταίες δεκαετίες έγινε εφικτή η πραγματοποίηση αυτών των επεμβάσεων με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο (λαπαροσκοπικά και ρομποτικά).

Έτσι, μειώνοντας δραματικά τις επιπλοκές και το χρόνο νοσηλείας των ασθενών αυτών, δόθηκε μεγάλη ώθηση στη βαριατρική χειρουργική και την εδραίωσε ως θεραπεία πρώτης γραμμής στη μάχη κατά της παχυσαρκίας.

Σήμερα οι ενδείξεις για χειρουργική διόρθωση της παχυσαρκίας είναι:

• Ασθενής με 35 < ΒΜΙ < 40 (δηλαδή παχύσαρκος) με τουλάχιστον μία νοσηρότητα σχετιζόμενη με την παχυσαρκία (π.χ. Σακχαρώδης Διαβήτης, αποφρακτικού τύπου υπνική άπνοια κ.α.)
• Ασθενής νοσηρά παχύσαρκος, δηλαδή με ΒΜΙ > 40, άσχετα με το αν έχει ή δεν έχει ήδη εμφανίσει κάποια επιπλοκή λόγω του χρόνιου αυτού προβλήματός του

Ποια είδη βαριατρικών επεμβάσεων πραγματοποιούνται σήμερα;

• Επεμβάσεις περιοριστικού τύπου, που μειώνουν δραστικά την ποσότητα της τροφής που μπορεί να προσλάβει το άτομο
• επιμήκης γαστρεκτομή (sleeve gastrectomy)
• γαστρική πτύχωση (gastric plication)

Ο γαστρικός δακτύλιος (gastric banding), αν και μέχρι πριν από μερικά χρόνια ήταν η πιο δημοφιλής βαριατρική επέμβαση, σήμερα πια τείνει να εγκαταλειφτεί, καθώς αποδείχθηκε ότι σε μακροχρόνια βάση τα αποτελέσματα δεν ήταν τα επιθυμητά, αλλά και λόγω συχνών επιπλοκών από την ίδια τη μέθοδο.

• Επεμβάσεις δυσαπορρόφησης, όπου τροποποιώντας την ανατομία αλλά και τη λειτουργικότητα του πεπτικού σωλήνα, παρεμποδίζεται η πλήρης απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, με αποτέλεσμα την απώλεια βάρους.
  • Χολοπαγκρεατική παράκαμψη (biliopancreatic diversion)
  • Δωδεκαδακτυλική εκτροπή (duodenal switch)

• Επεμβάσεις μικτού τύπου: περιοριστικού + δυσαπορροφητικού τύπου
  • Γαστρικό by pass (Rouy-en-Y gastric bypass)

Είναι αποτελεσματικές οι βαριατρικές επεμβάσεις στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας;

Οι χειρουργικές επεμβάσεις για τη μείωση του σωματικού βάρους είναι πιο αποτελεσματικές από την λήψη φαρμάκων και γι’ αυτό συστήνονται σε κάθε περίπτωση που το άτομο δεν μπορεί να αδυνατίσει (παρά τις επανειλημμένες απόπειρες με δίαιτες και φάρμακα) ή που αρχίσει να εμφανίζει προβλήματα υγείας. Προκειμένου, όμως, να επιτύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα, είναι πολύ σημαντικό ο ίδιος ο ασθενής να έχει αποφασίσει να χάσει τα περιττά κιλά και να αλλάξει τη ζωή του.

Θα πρέπει να δείξει πειθαρχία και συμμόρφωση στις οδηγίες του ιατρού, να κόψει παλιές κακές συνήθειες και να θελήσει κάνει δραστικές αλλαγές στη ζωή του, προκειμένου να κερδίσει ξανά την υγεία του, αλλά και την ποιότητα στη ζωή του. Για το λόγο αυτό, υπάρχει ομάδα ειδικών που συνεργάζονται στο θέμα της παχυσαρκίας, η οποία περιλαμβάνει τον Χειρουργό, τον Ενδοκρινολόγο, τον Διαιτολόγο και τον Ψυχολόγο.

Η στενή παρακολούθηση του ασθενούς μετεγχειρητικά είναι σημαντική για να εξασφαλιστεί ότι το αποτέλεσμα της απώλειας των κιλών μετεγχειρητικά θα διατηρηθεί μακροχρόνια.