Περιτονίτιδα

Τί είναι η περιτονίτιδα;

Πρόκειται για μια οξεία και επείγουσα κατάσταση, κατά την οποία φλεγμαίνει το περιτόναιο. Το περιτόναιο είναι ένας λεπτός υμένας που καλύπτει τα ενδοκοιλιακά σπλάχνα (σπλαχνικό περιτόναιο) και τα κοιλιακά τοιχώματα εκ των έσω (τοιχωματικό περιτόναιο).

Η λειτουργία του είναι αντίστοιχη με τον υπεζωκότα που επικαλύπτει τους πνεύμονες. Εκτός από τη στήριξη και την προστασία των ενδοκοιλιακών οργάνων, μεταξύ των πετάλων του περιτοναίου υπάρχει ελάχιστη ποσότητα περιτοναϊκού υγρού που επιτρέπει τη ολίσθηση των σπλάχνων μεταξύ τους. Επιπλέον, το περιτόναιο έχει σημαντικό ρόλο σαν αμυντικός παράγοντας των οργάνων της κοιλιάς, συντελώντας στην αντιμετώπιση φλεγμονών και στην κάθαρση από διάφορα τοξικά παράγωγα του οργανισμού.

Ποια είναι τα αίτια της περιτονίτιδας;

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν στην φλεγμονώδη αντίδραση του περιτοναίου, που είναι μια σοβαρή κατάσταση που επηρεάζει βαρέως και ταχέως όλον τον οργανισμό. Τα κυριότερα είναι:

– Διάτρηση στομάχου ή δωδεκαδακτύλου από έλκος
– Ρήξη φλεγμαίνουσας χοληδόχου κύστης (κυρίως σε σακχαροδιαβητικούς με βαριά φλεγμονή και γάγγραινα της χοληδόχου κύστης)
– Ρήξη εκκολπώματος παχέος εντέρου
– Οξεία σκωληκοειδίτιδα με γάγγραινα και ρήξη της σκωληκοειδούς απόφυσης
– Οξεία παγκρεατίτιδα
– Τραύμα (συνήθως διατιτραίνον, με ρήξη κοίλου σπλάχνου)
– Ιατρογενή αίτια (καθετήρες περιτοναϊκής κάθαρσης, διάτρηση εντέρου κατά τη διάρκεια κολοσκόπησης
– Αυτόματη βακτηριακή μόλυνση σε ασθενείς με κίρρωση

Ποια είναι τα συμπτώματα και οι επιπλοκές της περιτονίτιδας;

Βασικό χαρακτηριστικό της περιτονίτιδας είναι ο έντονος κοιλιακός πόνος. Ανάλογα με την αιτία, αυτός μπορεί να εισβάλλει προοδευτικά (π.χ. σε οξεία σκωληκοειδίτιδα) ή να εμφανίζεται αιφνίδια (π.χ. μετά από τραυματισμό στην κοιλιά με μαχαίρι). Μπορεί να συνυπάρχει ναυτία και έμετοι, πυρετός με ρίγος, διατεταμένη κοιλιά με αδυναμία αποβολής αερίων και μείωση παραγωγής ούρων.

Ο πόνος, όμως, είναι πάντα το προεξάρχον σύμπτωμα, είναι δυνατός και σταθερός, με τον ασθενή να πονάει σε κάθε κίνηση ακόμα και με την αναπνοή, η οποία είναι ταχεία και επιπόλαιη. Συνήθως λαμβάνει μια στάση κάμψης των κοιλιακών τοιχωμάτων (ανταλγηική θέση) και έχει όψη πάσχοντος.

Αν δεν αντιμετωπιστεί το αίτιο που την προκάλεσε, η διασπορά μικροβίων και τοξινών επεκτείνεται ταχύτατα μέσω του αίματος σε όλον τον οργανισμό, οδηγώντας σε σήψη και πολυοργανική ανεπάρκεια, που είναι θανατηφόρος.

Διάγνωση πάθησης;

Ο κλινικός ιατρός που καλείται να αντιμετωπίσει έναν ασθενή με περιτονίτιδα πρέπει να δράσει γρήγορα και στοχευμένα, καθώς ο χρόνος μετράει σημαντικά. Ένα καλό ιστορικό των γεγονότων που προηγήθηκαν της εμφάνισης της πάθησης αλλά και πιθανών φαρμάκων που έλαβε ο ασθενής είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Η κλινική εξέταση είναι καθοριστική, καθώς αναδεικνύει την τυπική ακούσια μυϊκή σύσπαση των κοιλιακών τοιχωμάτων που είναι η αντίδραση του οργανισμού στην φλεγμονή του περιτοναίου.

Όσο πιο νωρίς παρουσιαστεί ο ασθενής στον ιατρό, τόσο πιο εύκολα εντοπιζόμενος είναι ο πόνος (αντίστοιχα με το όργανο που πάσχει), ενώ όσο εξελίσσεται η οξεία αυτή κατάσταση τόσο πιο διάχυτος γίνεται ο πόνος και εξαπλώνεται σε όλη την κοιλιά. Στοχευμένες ακτινολογικές εξετάσεις όπως απλή ακτινογραφία κοιλίας σε όρθια θέση και υπερηχοτομογράφημα μπορεί να είναι διαγνωστικές.

Η αξονική τομογραφία είναι η εξέταση εκλογής συνήθως, αφού δίνει μεγάλο όγκο πληροφοριών για όλα τα ενδοκοιλιακά όργανα και τις περισσότερες φορές αποκαλύπτει την αιτία της περιτονίτιδας. Οι αιματολογικές εξετάσεις δείχνουν πάντα αυξημένους τους δείκτες φλεγμονής (WBC, CRP, TKE) καθώς και το βαθμό διαταραχής των υπολοίπων οργανικών συστημάτων από την διαδικασία της συστηματικής φλεγμονής (π.χ. αύξηση κρεατινίνης λόγω μείωσης παραγωγής ούρων).

Ποια η Θεραπεία – Αντιμετώπιση περιτονίτιδας;

Ο ασθενής με περιτονίτιδα είναι βαρέως πάσχων. Ταυτόχρονα με την αναζήτηση της αιτίας που προκάλεσε την οξεία αυτή κατάσταση θα πρέπει να διορθώνονται οι οποιεσδήποτε διαταραχές έχουν ήδη εμφανιστεί.

Έτσι, αρχικός στόχος είναι η αναζωογόνηση του ασθενούς με χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών (ώστε να αποκατασταθεί η αρτηριακή πίεση και η παραγωγή ούρων), η χορήγηση ενδοφλέβιας αντιβίωσης ευρέως φάσματος εμπειρικά (που καλύπτει τα πιο κοινά παθογόνα μικρόβια), η παροχή οξυγόνου και η αποσυμπίεση του στομάχου όταν υπάρχουν έμετοι. Όταν βρεθεί το αίτιο της περιτονίτιδας ακολουθεί και η ανάλογη θεραπεία.

Σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια και καθετήρα περιτοναϊκής διάλυσης μπορεί να χρειαστεί αιμοκάθαρση για κάποιο χρονικό διάστημα, εκτός των αντιβιώσεων. Αν υπάρχει οξεία παγκρεατίτιδα ο ασθενής παύει να σιτίζεται από του στόματος για κάποιο χρονικό διάστημα, λαμβάνει αντιβίωση και παρακολουθείται η εξέλιξή του με διαδοχικές αξονικές τομογραφίες. Όταν έχει συμβεί διάτρηση ενδοκοιλιακού σπλάχνου η θεραπεία είναι χειρουργική.

Ο Χειρουργός καλείται να βρει το σημείο της ρήξης και να αποκαταστήσει την φυσιολογική λειτουργία είτε με συρραφή της ρήξης (π.χ. έλκος στομάχου) ή με αφαίρεση του πάσχοντος οργάνου (π.χ. σκωληκοειδίτιδα, ρήξη εκκολπώματος παχέος εντέρου). Ακολουθεί επιμελές πλύσιμο της κοιλιάς με φυσιολογικό ορό για να απομακρυνθούν τα μικρόβια και μπορεί να τοποθετούνται σωλήνες παροχέτευσης των ενδοκοιλιακών υγρών.

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την ολοένα και μεγαλύτερη εμπειρία τω Χειρουργών, ένα μεγάλο μέρος αυτό των επεμβάσεων σήμερα πραγματοποιείται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά.

Συχνές ερωτήσεις/απαντήσεις σχετικά με την περιτονίτιδα