Ο υποθυρεοειδισμός είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία υπάρχει ένδεια Τ3 και Τ4, των θυρεοειδικών δηλαδή ορμονών, με αποτέλεσμα την ταυτόχρονη αντιδραστική αύξηση της TSH. Αποτελεί μια σοβαρή κατάσταση για τον οργανισμό, καθώς μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από σοβαρές διαταραχές ή ακόμα και να οδηγήσει στον θάνατο αν δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Ο υποθυρεοειδισμός δύναται να εκδηλώνεται με πλειάδα συμπτωμάτων καθιστώντας συχνά δύσκολη τη διάγνωσή του. Σε αρχόμενη νόσο μπορεί να έχουμε πλήρη απουσία συμπτωμάτων, ενώ σε χρόνια παραμελημένη νόσο (που πια σήμερα σπάνια συναντάμε) αν επέλθει «μυξοιδηματικό κώμα» η θνητότητα ανέρχεται σε 40%. Το πλήρες φάσμα του υποθυρεοειδισμού περιλαμβάνει:
– Κόπωση, αδυναμία
– Δυσανεξία στο ψύχος
– Δύσπνοια στην προσπάθεια
– Αύξηση σωματικού βάρους
– Δυσκοιλιότητα
– Εύθρυπτες τρίχες, τριχόπτωση
– Ξηροδερμία
– Βράγχος φωνής
– Απώλεια ακοής
– Μυαλγία, αρθραλγίες
– Παραισθησία
– Κατάθλιψη, βραδυψυχισμός
– Μηνορραγίες, καθυστέρηση εμμηναρχής
– Απώλεια φρυδιών, περικογχικό οίδημα, υπερτροφία γλώσσας, οιδηματώδες πρόσωπο, διαστολική υπέρταση, περικαρδιακή ή πλευριτική συλλογή, ασκίτη, γαλακτόρροια
Πρωτοπαθής
o Hashimoto, χρόνια αυτοάνοση θυροειδίτιδα (αποτελεί σήμερα την κύρια αιτία υποθυρεοειδισμού)
o Ιατρογενής
o Μετά θυρεοειδεκτομή
o Μετά Ραδιενεργό ιώδιο
o Μετά ακτινοβολία τραχήλου
o Λόγω έλλειψης/υπερκατανάλωσης Ιωδίου (παλιότερα ήταν συχνή σε περιοχές με έλλειψη ιωδίου, π.χ. ορεινές περιοχές)
o Φάρμακα
Δευτεροπαθής ή «κεντρικός» υποθυρεοειδισμός (ένδεια TSH)
o Αδενώματα υπόφυσης
o Νέκρωση υπόφυσης της λοχείας (σύνδρομο Sheehan)
o Τραύμα, χειρουργείο, φλεγμονή, εναποθετικές νόσοι της υπόφυσης, γενετικοί παράγοντες
Τριτοπαθής ή «περιφερικός» υποθυρεοειδισμός (ένδεια TRH)
o Βλάβη υποθαλάμου (όγκοι, τραύμα, ακτινοβολία, νόσοι εναπόθεσης)
o Αντίσταση στην Τ3 (γενετική)
o Αντίσταση στην ΤSH ή την TRH
o Υπερκατανάλωση Τ3,Τ4 – Υπερμεταβολισμός Τ3,Τ4
Οι ποικίλες μορφές εκδήλωσης της κατάστασης αυτής καθιστούν δύσκολη την οριστική διάγνωση μόνο με βάση την κλινική εικόνα, γι’ αυτό και απαιτείται πάντα μέτρηση της TSH, η οποία είναι χαρακτηριστικά αυξημένη, αλλά και των θυρεοειδικών ορμονών. Μπορούμε διακρίνουμε δύο διακριτές μορφές εμφάνισης υποθυρεοειδισμού:
– Κλινικά εμφανής υποθυρεοειδισμός, όπου οι τιμές TSH είναι ανώτερες του φυσιολογικών ορίων, ενώ αυτές των θυρεοειδικών ορμονών (ελεύθερη Τ4) είναι παθολογικά χαμηλές
– Υποκλινικός υποθυρεοειδισμός, με αυξημένη ΤSH αλλά φυσιολογική ελεύθερη Τ4. Θεωρείται κατάσταση ηπιότερης νόσησης, που αντιπροσωπεύει ένα πρωιμότερο στάδιο στην ανεπάρκεια του αδένα.
Η θεραπεία είναι φαρμακευτική και θα πρέπει να χορηγείται ακόμα και σε ασθενείς με υποκλινικό υποθυρεοειδισμό εφ’ όσον αρχίζουν να έχουν συμπτώματα. Χορηγείται λεβοθυροξίνη ανάλογα με το σωματικό βάρος του ατόμου και παρακολουθούνται οι τιμές της TSH δια βίου.
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει τις θυρεοειδικές ορμόνες Τ3 και Τ4, που ρυθμίζουν την ανάπτυξη, τον μεταβολισμό, τον καρδιακό ρυθμό και πολλές άλλες φυσιολογικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος. Όταν οι ορμόνες αυτές δεν παράγονται σε ικανοποιητική ποσότητα από τον αδένα, η παθολογική αυτή κατάσταση καλείται υποθυρεοειδισμός.
Η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι σήμερα μια από τις κύριες αιτίες υποθυρεοειδισμού. Αφορά κυρίως γυναίκες και οφείλεται στην παραγωγή αντισωμάτων (anti-TPO, anti-TG) κατά του θυρεοειδούς αδένα από τν ίδιο τον οργανισμό, με συνέπεια την ανεπάρκειά του.
Ο υποκλινικός υποθυρεοειδισμός από την άλλη μπορεί να έχει πολλές αιτίες και τα συμπτώματά του να είναι πολύ ήπια ή ακόμα και απόντα στα αρχικά στάδια, οπότε η κατάσταση διαγιγνώσκεται μόνο με μετρήσεις των θυρεοειδικών ορμονών στα πλαίσια τυχαίου ελέγχου. Αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου σε κλινικά εμφανή υποθυρεοειδισμό με εντονότερα συμπτώματα.
Ανάλογα με τη βαρύτητα της εκδήλωσής του, παρατηρείται πληθώρα παθολογικών καταστάσεων που μπορεί να εμπλέκουν όλα τα όργανα του ανθρώπου. Οι πιο σημαντικές επιδράσεις φαίνεται να αφορούν στο καρδιαγγειακό σύστημα και μπορεί να είναι καρδιακή ανεπάρκεια, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, υπέρταση, διαταραχή του μεταβολισμού των λιπιδίων κ.α. Το μυξοιδηματικό κώμα συνίσταται σε βραδυκαρδία, υποθερμία, πτώση επιπέδου συνείδησης και λήθαργο και αν δεν θεραπευτεί άμεσα μπορεί να αποβεί μοιραίο.
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Master Χειρουργικής Ήπατος – Χοληφόρων – Παγκρέατος
