Υπερθυρεοειδισμός

Ποια είναι η ανατομία – φυσιολογία του υπερθυρεοειδισμού;

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ο μεγαλύτερος ενδοκρινής αδένας του ανθρώπινου οργανισμού. Βρίσκεται στην πρόσθια επιφάνεια του τραχήλου και έχει το σχήμα ασπίδας (θυρεός = ασπίδα). Ο θυρεοειδής συλλέγει στα κύτταρά του το ιώδιο του οργανισμού και το χρησιμοποιεί για να συνθέσει, να αποθηκεύσει και να εκκρίνει τις θυρεοειδικές ορμόνες: την Τ4 (ή θυροξίνη) και την Τ3 (ή τριιωδοθυρονίνη). Το 80% της Τ3 παράγεται εκτός του αδένα, από μετατροπή της Τ4 σε Τ3 στην κυκλοφορία.

Οι θυρεοειδικές ορμόνες παίζουν κριτικό ρόλο στη σωματική και νοητική ανάπτυξη των εμβρύων, ενώ στον ενήλικα πρακτικά ρυθμίζουν τη λειτουργία κάθε οργάνου, κάθε συστήματος και εν γένει το σύνολο του μεταβολισμού. Τα επίπεδα των Τ3 και Τ4 ρυθμίζονται μέσα σε στενά φυσιολογικά πλαίσια, μέσω των ορμονών TSH και TRH.

Οι παθήσεις του θυρεοειδούς εκδηλώνονται είτε ως λειτουργική διαταραχή (υπερ-υποθυρεοειδισμός) είτε ως ψηλαφητό μόρφωμα (διόγκωση ολόκληρου του αδένα, που καλείται βρογχοκήλη, ή εμφάνιση μεμονωμένων διογκώσεων-όζων). Ανάλογη με την κλινική εικόνα είναι και η διαγνωστική προσέγγιση του ασθενούς, η οποία μπορεί να περιοριστεί σε απλές εργαστηριακές εξετάσεις ή να επεκταθεί σε εξειδικευμένο έλεγχο (πχ σπινθηρογράφημα, παρακέντηση κλπ).

Τι είναι υπερθυρεοειδισμός;

Έτσι καλείται η παθολογική κατάσταση κατά την οποία ο θυρεοειδής υπερπαράγει Τ3 και Τ4.
Εμφανίζεται 5 φορές συχνότερα σε γυναίκες και οι αιτίες είναι πολλές:
• Νόσος Graves
• Νόσος Hashimoto
• Τοξικό αδένωμα
• Τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη
• Αυτόνομη αύξηση TSH (καλοήθη ή κακοήθη αδενώματα υπόφυσης)
• Καταστροφή των θυλακιωδών κυττάρων – μαζική απελευθέρωση ορμονών
• Θυρεοειδίτιδες (φλεγμονές του αδένα): de Quervain’s, ιική, λεμφοκυτταρική, χημική-φαρμακευτική
• Υπερδοσολογία Τ4

Ποια τα συμπτώματα που παρουσιάζει ο υπερθυρεοειδισμός;

Η κλινική εικόνα μπορεί να περιλαμβάνει:
– ταχυκαρδία ή αρρυθμίες
– ανεξήγητη απώλεια σωματικού βάρους
– αυξημένη όρεξη για λήψη τροφής
– άγχος, νευρικότητα και ευερεθιστότητα
– ήπιο τρόμο χεριών και δακτύλων
– ζεστό, ερυθηματώδες, υγρό δέρμα
– υπεριδρωσία
– δυσανεξία στη ζέστη, αδυναμία, καταβολή
– αλλαγές στον καταμήνιο κύκλο της γυναίκας
– λέπτυνση νυχιών-ονυχόλυση
– υπέρχρωση δέρματος, τριχόπτωση (αλωπεκία), λέπτυνση τριχών, κνησμό.

Πως διαγιγνώσκεται ο υπερθυρεοειδισμός;

Η κλινική εικόνα θέτει την υπόνοια της διαταραχής, αλλά δεν είναι πάντα ικανή από μόνη της να σφραγίσει τη διάγνωση, δεδομένης της ευρύτητας των συμπτωμάτων. Τα αυξημένα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών Τ3 και Τ4 στο αίμα προκαλούν καταστολή της ορμόνης TSH, με μόνη εξαίρεση την περίπτωση της αυτόνομης υπερπαραγωγής TSH από την υπόφυση (όπου και οι τρεις ορμόνες ανευρίσκονται αυξημένες).

Έτσι, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις η μειωμένη TSH σε συνδυασμό με αυξημένη Τ3 και Τ4 στις εργαστηριακές εξετάσεις είναι διαγνωστική υπερθυρεοειδισμού. Μια τιμή TSH στα φυσιολογικά πλαίσια αρκεί για να αποκλειστεί ο υπερθυρεοειδισμός.

Πώς θεραπεύεται ο υπερθυρεοειδισμός;

Σε ότι αφορά τη θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού, αυτή εξαρτάται από την υποκείμενη διαταραχή. Στόχος είναι να ελεγχθεί η υπερλειτουργία του αδένα με τη χορήγηση φαρμάκων ή με τη χρήση ραδιενεργού Ιωδίου. Η φαρμακευτική αγωγή (προπυλθειουρακίλη, μεθιμαζόλη και καρβιμαζόλη) καταστέλλει τη λειτουργία του αδένα, βελτιώνει τα συμπτώματα και επιτρέπει την ορθή προετοιμασία του ασθενούς για την χειρουργική επέμβαση.

Απαιτείται μακροχρόνια χορήγηση, υπάρχουν παρενέργειες και σ’ ένα ποσοστό ή νόσος δεν ελέγχεται φαρμακευτικά ή υποτροπιάζει μετά τη διακοπή της. Το ραδιενεργό Ιώδιο (Ι-131) χρησιμοποιείται επίσης για καταστολή της θυρεοτοξίκωσης, καθώς προσλαμβάνεται από τα κύτταρα του αδένα και τα καταστρέφει.

Όταν ο υπερλειτουργικός αδένας δεν ελέγχεται με τα παραπάνω μέτρα, την τελική λύση έρχεται να δώσει η Χειρουργική. Η ολική ή σχεδόν ολική θυρεοειδεκτομή είναι η θεραπεία εκλογής στις περισσότερες περιπτώσεις, εκτός από αυτές όπου ο υπερθυρεοειδσμός οφείλεται σε μονήρες τοξικό αδένωμα, οπότε και μπορεί να πραγματοποιηθεί εκτομή μόνο του πάσχοντος λοβού του αδένα (λοβεκτομή θυρεοειδούς ή ημιθυρεοειδεκτομή).

Συχνές ερωτήσεις/απαντήσεις σχετικά με τον υπερθυρεοειδισμό